Jubileumjaar 'Cobra 75' van start met drieluik ‘Ontmoet de Denen’
Amstelveen - In het bijzijn van de ambassadeur van Denemarken in Nederland Jarl Frijs-Madsen is gisterenavond in het Cobra Museum voor Moderne Kunst Amstelveen het jubileumjaar 'Cobra 75' van start gegaan met de opening van het Drieluik ‘Ontmoet de Denen’. De tentoonstelling is te zien van 27 januari tot en met 14 mei 2023.
1)
WIJ KUSSEN DE AARDE
Deense moderne kunst 1934-1948
De tentoonstelling Wij kussen de aarde, Deense moderne kunst 1934-1948 geeft een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen in de Deense kunst in de jaren voor, tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog, tot aan de oprichting van Cobra.
Zaalfoto Wij kussen de aarde. Fotograaf Matthijs Immink
Deense invloed op jonge Cobra-kunstenaars
In deze jaren ontwikkelde zich een spontane, abstracte kunstvorm die uniek was voor Denemarken en later een belangrijke wegbereider zou zijn voor de Cobra-beweging (1948-1951). De kunstenaars die Cobra begonnen kwamen uit Nederland, België en Denemarken. De Nederlandse en Belgische kunstenaars waren relatief jong, in tegenstelling tot de Deense kunstenaars die gemiddeld tien à vijftien jaar ouder waren. Zij hadden voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog al een artistieke ontwikkeling doorgemaakt en veel kunst tentoongesteld. Daarmee hadden ze een grote invloed op de jongere generatie Cobra-kunstenaars.
Helhesten - Het Hellepaard
In tentoonstelling komt ook één van de meest radicale Deense kunstenaarscollectieven aan bod: Helhesten (1941 - 1944), met een gelijknamig tijdschrift (‘het hellepaard’). Helhesten werd geïnitieerd door Asger Jorn. Onder de vele andere betrokken kunstenaars waren Ejler Bille, Henry Heerup, Carl-Henning Pedersen en Else Alfelt.
Tijdens de Duitse bezetting in Denemarken hadden de Deense kunstenaars aanvankelijk relatief weinig last van censuur of andere beperkingen. In tegenstelling tot Nederland en België konden zij tot 1943 kunst maken en tentoonstellen zonder zich zorgen te maken over de gevolgen. De bezetting, de afzondering van het buitenland en de hechte samenwerking tussen de kunstenaars in het kunsttijdschrift Helhesten vormden een snelkookpan waarin de Deense kunst het vooroorlogse surrealisme veranderde in een spontaan-abstracte en zeer sociaal bewogen kunst.
2)
BECOMING OVARTACI
De tentoonstelling Becoming Ovartaci onthult het verbazingwekkende verhaal van de kunst en het leven van de Deense kunstenaar Ovartaci (1894 – 1985, geboren als Louis Marcussen). Ovartaci bracht het grootste gedeelte van haar leven door in een psychiatrisch ziekenhuis, waar ze grote vrijheid kreeg om zich als kunstenaar te ontwikkelen.
Zaalfoto Becoming Ovartaci. Fotograaf Matthijs Immink
De veelgeprezen Deense Cobra-kunstenaar Asger Jorn was na een ontmoeting erg onder de indruk van haar werk en -ook al sloeg ze zijn uitnodigingen af om te exposeren in Parijs- hij zorgde dat twee van haar werken werden opgenomen in de persoonlijke collectie van Jean Dubuffet (tegenwoordig Collection l’Art Brut in Lausanne). Lange tijd was de verificatie van deze twee werken een onopgelost mysterie, omdat ze niet in de database van het museum terug te vinden waren. Tot gast-curator Naja Rasmussen in juli 2022 tijdens het onderzoek en samenstellen van de tentoonstelling Becoming Ovartaci ontdekte dat de werken waren gearchiveerd onder de naam ‘Gonzales’, en niet Ovartaci. Een naam die Ovartaci regelmatig gebruikte.
In 2022 kreeg Ovartaci, zevenendertig jaar na haar dood, grote internationale bekendheid als onderdeel van de 59ste Biënnale van Venetië 2022. Sommigen noemden Ovartaci zelfs de openbaring en grootste vondst van het jaar. Het Cobra Museum in Amstelveen laat met meer dan 70 schilderijen, tekeningen en sculpturen bezoekers in Nederland voor het eerst kennis maken met de kunstenaar Ovartaci. De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Ovartaci Museum in Aarhus in Denemarken. Het merendeel van de getoonde werken zijn bruiklenen van particuliere verzamelaars die nog niet eerder aan het publiek zijn getoond. Ook de twee kunstwerken die vorig jaar werden herontdekt in Collection l’Art Brut zijn vanaf 27 januari 2023 te zien in Becoming Ovartaci.
3)
JE EST UN AUTRE
ERNEST MANCOBA EN SONJA FERLOV
Je est un autre, Ernest Mancoba en Sonja Ferlov toont de werken van de in Zuid-Afrika geboren beeldhouwer en schilder Ernest Mancoba (1904-2002) en de in Denemarken geboren beeldhouwer Sonja Ferlov (1911-1984). Beiden waren betrokken bij de oprichting van de Cobra-beweging in Denemarken, zij het aan de zijlijn.
Zaalfoto Ernest Mancoba en Sonja Ferlov. Fotograaf Matthijs Immink
De levensverhalen van Ferlov en Mancoba zijn meeslepend en hadden een grote impact op hun kunst. Hun interraciale relatie was uniek in die tijd waardoor ze veel tegenwerking en racisme ervoeren. Een groot deel van hun leven brachten ze door als bijna-kluizenaars van de maatschappij, voornamelijk met elkaar. Door deze nauwe relatie bleven hun artistieke werken ontegenzeggelijk individueel, maar het werk van de een beïnvloedde dat van de ander. Het paar hield er dezelfde overtuigingen op na, waaronder de rol die kunst moet spelen om de mensheid samen te brengen op gemeenschappelijke grond. De tentoonstelling Je est un autre laat zien hoe al deze verschillende aspecten hun kunst beïnvloedde
In 2019 presenteerde Centre Pompidou in Parijs twee retrospectieven van hun oeuvre en toonde het Statens Museum voor Kunst in Kopenhagen een overzicht van Sonja Ferlov. Ter gelegenheid van het Cobra 75 jubileumjaar brengt het Cobra Museum hun werk samen in een intiem overzicht van 60 schilderijen en sculpturen.
VIERING COBRA 75
In 2023 is het 75 jaar geleden dat de revolutionaire Cobra-beweging werd opgericht in Parijs. Het Cobra Museum voor Moderne Kunst in Amstelveen viert dit jubileumjaar met een groots tentoonstellingsprogramma. Cobra (1948-1951) was een internationale beweging van jonge, vooruitstrevende kunstenaars die kleurrijke, expressief-spontane kunst maakten. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog veroorzaakten zij een revolutie: een doorbraak in de moderne kunst die tot op de dag van vandaag doorwerkt in kunstopvattingen en kunstuitingen. De naam Cobra is een samenstelling van: Copenhagen, Brussel en Amsterdam. De hoofdsteden waar de oprichters van deze kunstenaarsgroep vandaan kwamen. Zo kwam Jorn uit Denemarken, Dotremont en Noiret uit België, Appel, Corneille en Constant uit Nederland. Naast deze grote namen maakt het Cobra Museum zich sterk voor een inclusieve benadering van de Cobra-beweging en rekt met regelmaat de traditionele Cobra-canon op. In 2019 was er bijvoorbeeld een grote tentoonstelling “Nieuwe Nuances” speciaal gewijd aan vrouwelijke kunstenaars in en rondom Cobra.
Lancering Cobra Pas Amstelveen
De opening van het jubileumjaar valt samen met de lancering van de Cobra Pas Amstelveen. Met deze pas hebben Amstelveners op woensdagen gratis toegang tot het Cobra Museum. Een samenwerking tussen gemeente Amstelveen en het Cobra Museum. Een primeur in Nederland. > Lees meer
Catalogus
Bij de tentoonstellingen Wij kussen de aarde. Deense moderne kunst 1934-1948, Je est un autre. Ernest Mancoba en Sonja Ferlov en Becoming Ovartaci verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus samengesteld door de gastconservatoren en tweetalig (Nederlands en Engels) uitgegeven door Waanders Uitgevers. Het boek Wij kussen de aarde is o.a. verkrijgbaar in de museumshop van het Cobra Museum.
Cobra Museum voor Moderne Kunst Amstelveen
Met als basis de eigen collectie, vertelt het Cobra Museum vanuit Amstelveen het grenzeloze en vrije verhaal van de Cobra-beweging en brengt dat tot leven met actuele maatschappelijke thema’s. Om mensen te boeien, betekenis te geven, te inspireren en te troosten. Dat gebeurt in wisselende collectie- en tijdelijke tentoonstellingen én door een breed scala aan evenementen, activiteiten, workshops.
Naast het Cobra Museum is Cobra-kunst opgenomen in belangrijke museale collecties van onder meer het Tate Modern in Londen, het Stedelijk Museum Amsterdam, het Rijksmuseum en Kunstmuseum Den Haag.
Het jubileum programma Cobra 75 is mede mogelijk gemaakt door partners en genereuze steungevers. Het museum bedankt in het bijzonder de gemeente Amstelveen, VriendenLoterij, Trebbe, BPD, Rabobank Amstel & Vecht, Hizkia, Prins Bernhard Cultuurfonds, Ny Carlsberg fondet, Ambassade van Denemarken, KEIM en de Cobra Business Club.
