Waarom Aalsmeer niet langer getrouwd wil zijn met Amstelveen
Aalsmeer – De Aalsmeerse gemeenteraad sprak medio oktober unaniem uit per 1 januari 2022 het ambtelijke ‘huwelijk’ met Amstelveen te willen beëindigen. De Aalsmeerse burgemeester Gido Oude Kotte en wethouder Robert van Rijn begrijpen wel waarom. ‘Als je in een relatie verder wilt heb je ook warmte nodig’, zegt Oude Kottte.
De twee Aalsmeerse bestuurders zeggen in interview met AmstelveenZ de ontwikkelingen rond de ambtelijke samenwerking te betreuren, maar weigeren met modder te gooien. ‘Er is al teveel met modder gegooid’, zegt Van Rijn. ‘Het is nu zoals het is. We bereiden ons voor op een verkenning naar andere, meer gelijkwaardige samenwerkingsvormen.’
Sprookjeshuwelijk
De samenwerking tussen Aalsmeer en Amstelveen werd in 2012 beklonken in de zogenoemde ‘Centrumregeling ambtelijke samenwerking Aalsmeer-Amstelveen’. Het woord ‘fusie’ werd destijds angstvallig gemeden, want daar was geen sprake van: beide gemeenten behielden nadrukkelijk hun eigen identiteit en zouden puur en alleen op ambtelijk gebied samenwerken. Het sprookjeshuwelijk moest een win-win situatie opleveren: besparing op uitvoeringskosten en borging van niveau en continuïteit van de gemeentelijke dienstverlening.
Internationaal bedrijfsleven
Het overgrote deel van de Aalsmeerse ambtenaren verhuisde naar het raadhuis in Amstelveen. En hoewel de samenwerking tussen de Amstelveense en Aalsmeerse ambtenaren na een gewenningsperiode prima gestalte kreeg, bleef het toch ook altijd een beetje wringen. Enerzijds versterkten beide gemeenten elkaar prima in kennis en kunde op ambtelijk vlak. Aalsmeer heeft, naast een hyperlokale identiteit, net als Amstelveen een levendig internationaal bedrijfsleven met een miljardenomzet. Met Green Port, Royal Flora Holland (Bloemenveiling), de Koninklijke Scheepsbouwer De Vries en bijvoorbeeld de talloze jachthavens was gezamenlijke ambtelijke expertise voor Aalsmeer en Amstelveen onontbeerlijk.
Twee gemeenteraden
Waar het wringt? ‘Je werkt ambtelijk samen, maar je hebt tegelijkertijd ook te maken met twee gemeenteraden die allebei met andere zaken bezig zijn', zegt Van Rijn. De gemeenteraad van Aalsmeer heeft onder andere ervaren dat het budgetrecht van de raad steeds verder werd uitgehold; een van de redenen om uit de centrumregeling te willen stappen. Ook de eigen, Aalsmeerse regie op de kwaliteit van de dienstverlening was beperkt. Maar de ware bottlenecks voor de meeste Aalsmeerse raadsleden waren vooral de toenemende organisatiekosten en het ontbreken van inspraak daarover.
ICT
De hoge organisatiekosten voor Aalsmeer zijn vooral terug te voeren op de extreme ICT-kosten waarvoor de bloemenstad nogal koud een miljoenenrekening kreeg gepresenteerd. En de gemeenteraad had daar ook nog eens bitter weinig over te zeggen. Voor die hoge ICT-kosten moeten we overigens even een klein stukje terug in de tijd: feit wil dat Amstelveen het eigen ICT-netwerk jarenlang heeft laten versloffen, waarop in het voorjaar van 2018 een totaal ICT-infarct dreigde: na een eerdere miljoeneninvestering waren er opnieuw (snel) miljoenen nodig en die kosten werden naar rato doorgerekend naar Aalsmeer, dat daardoor met een tekort op de begroting te maken krijgt.
Vraagstuk
Hoewel de doorberekende ICT-kosten een stevige rol spelen in de AA-exit, ziet burgemeester Oude Kotte het ICT-verhaal slechts ‘als een onderdeel van groter onderliggend financieel vraagstuk’. Hij wil dan ook niet spreken van een ICT-geschil, zoals Amstelveen wel doet. Volgens Oude Kotte ligt het probleem veel dieper. Met andere woorden: de financiële afspraken in de samenwerking zijn eigenlijk nooit echt goed vastgelegd. ‘We willen ook zien wat we ervoor terugkrijgen, maar daar is geen duidelijkheid over,’ zegt Oude Kotte.
Incassobureau
Door het eenzijdig opleggen van rekeningen zonder dat duidelijk is waarvoor nu eigenlijk betaald wordt en wat de terugverdieneffecten zijn, wordt Amstelveen in Aalsmeerse politieke contreien ook wel betiteld als ‘arrogant incassobureau’. Nu is arrogantie Amstelveen niet geheel vreemd, wellicht ook de reden dat enkele intensieve gesprekken tussen beide colleges niets hebben uitgehaald, hoewel Oude Kotte en Van Rijn dat niet direct beamen.
‘Hoe gek het ook klinkt, de samenwerking met Amstelveen heeft ook echt goede kanten’, zegt Van Rijn. Maar de liberaal geeft te kennen ‘openheid, gelijkwaardigheid en vertrouwen’ te missen die benodigd zijn voor een standvastig huwelijk, of zoals Oude Kotte stelt: ‘Als je in een relatie verder wilt heb je ook warmte nodig.’
Niet voortmodderen
En die warmte ontbrak. Het is zoals een eerder rapport (Vellenga) al bevestigde. ’Voortmodderen is niet langer een optie.’ Aalsmeer gaat nu op zoek naar (een) partner(s) waarbij het gelijkwaardige sturingsmogelijkheden krijgt en een bestuurlijk volledig zelfstandige gemeente blijft. Uitgangspunt is voor college en raad duidelijk, stoppen met de huidige samenwerking. ‘We doen dit wel zorgvuldig, want het gaat over mensen‘, zegt Oude Kotte. ‘Daar moet je genoeg tijd voor nemen. De ambtenaren en de inwoners hoeven hier niet onder te lijden. Die kunnen gewoon door met hun werk en dezelfde dienstverlening verwachten‘.
