Adam Elzakalai: 'We moeten soms meer onorthodox durven denken en meer lef tonen'
Amstelveen - Adam Elzakalai (VVD) is vandaag, 7 oktober, honderd dagen onderweg als wethouder van Amstelveen. Op zijn werkkamer geen duur schilderij, maar een geprinte plattegrond van Amstelveen. Het nieuwe gezicht in de Amstelveense politiek had zich in zijn eerste 100 dagen ten doel gesteld de stad zo snel en goed mogelijk te leren kennen, met een heldere reden: ‘Je bent als bestuurder een exponent van de samenleving, dan moet je ook zo snel mogelijk weten wat er in de samenleving speelt,’ meent Elzakalai.
Elzakalai - type doorpakker - wilde dan ook geen minuut verliezen. Zat hij op 29 juni ’s middags nog als bestuurder van Lelystad in belangrijk overleg, ’s avonds werd hij geïnstalleerd in Amstelveen en de volgende dag zat hij ’s ochtends vroeg op zijn nieuwe werkplek in het raadhuis: klaar om Amstelveen tot in de haarvaten te leren kennen en de structuren van de stad te doorgronden. Het was een van zijn belangrijkste missies in zijn beginfase.
Zijn ervaring, hij was eerder wethouder in Haarlemmermeer en Lelystad, kwam direct al goed van pas. ‘De processen in iedere gemeenten zijn min of meer gelijk; dus dat hoef je niet meer te leren. Je kan gelijk aan de slag.’
Geen onbekende
Amstelveen was voor Elzakalai, vader van een samengesteld gezin en woonachtig in Hoofddorp, zeker geen onbekende gemeente. Zijn kinderen hockeyen hier, hij kwam er al geregeld winkelen en had in zijn tijd als wethouder van Haarlemmermeer ook al regelmatig met Amstelveen van doen, onder andere vanwege het Schipholdossier. ‘Wethouders Floor Gordon en Herbert Raat kende ik ook al, dus het cliché dat ik hier in een warm bad terecht kwam klopt wel.’
‘Ik had het gevoel dat ik Amstelveen al redelijk goed kende, maar natuurlijk nog lang niet zo goed als ik zou willen. Ik heb mijn eerste 100 dagen het mandje in mijn hoofd zoveel mogelijk proberen te vullen met allerlei lokale informatie. Ik wilde mij zo snel mogelijk ‘funderen’ in deze stad. Daar heb je heipalen, ofwel informatie voor nodig. Inmiddels heb ik al een flink aantal heipalen weten te slaan,’ zegt hij tevreden.
Hij bezocht al talloze ondernemers, boekte direct persoonlijke afspraken in met alle 37 raadsleden (met de vraag ‘Neem mij mee naar jouw meest interessante boeiende plek in de stad’) en ook sprak hij al met veel inwoners, inclusief verschillende internationale gemeenschappen.
Zijn favoriete vervoermiddel: de fiets. ‘Het gaat best rap. Wat zit waar en hoe steekt de stad ruimtelijk en sociaal in elkaar, ik denk dat ik al behoorlijk geland ben.’ En dat betaalt zich inmiddels ook al uit: ‘In bestuurlijke overleggen kan ik bijvoorbeeld al de Middenwaard aanwijzen,’ lacht hij wijzend op de plattegrond op zijn kamer.
Internationaal karakter
Zijn eerste indrukken van Amstelveen zijn goed. Het gemoedelijke internationale karakter van Amstelveen vindt hij bijvoorbeeld bijzonder. ‘Wat ik mooi vind is dat het hier heel normaal voelt dat verschillende nationaliteiten naast elkaar wonen. Het is niet echt een ding, het is nu eenmaal zo. Het lijkt wel alsof het in het DNA van Amstelveen zit. Dat is in veel andere gemeenten wel beduidend anders, daar zijn ze terughoudender met betrekking tot nieuwkomers. We vangen in Amstelveen ook meer dan 700 Oekraïners op, zonder grote problemen, dat zegt wat over Amstelveen.'
Hij ontdekte ook dat Amstelveen een verrassend prettig ondernemersklimaat heeft, waarbij veel ondernemers elkaar willen helpen en samenwerken: ‘Bij de ondernemers die ik heb ontmoet, onder andere in de horeca, proef ik echt een hele fijne ondernemerscultuur. Dat klinkt wat gezapig, maar zo bedoel ik dat niet. Ik heb het idee dat iedereen een stapje extra wil zetten voor elkaar.’
Kwaliteit
Het heeft de wethouder vooral verrast dat de hele stad doorspekt is met kwaliteit. ‘Amstelveen is ruimtelijk goed opgezet, heeft een hoog voorzieningenniveau en ook de ligging is nog eens goed. Je bent zo in Amsterdam en op Schiphol. Maar de kwaliteit zit vooral ook in de kleine dingen. De auto’s van de vuilophaaldienst glimmen hier zelfs: ik voel een bepaalde trots over de kwaliteit van de stad die iedereen wil uitstralen en ook wil behouden. Dat is ook een heel fijn uitgangspunt voor een bestuurder: je hoeft er niet meer naar te streven, maar je moet zorgen dat het op peil blijft.’
Portefeuille
Elzakalai is als nieuwkomer bedeelt met een opmerkelijk zware portefeuille, ook al voelt hij dat zelf niet zo. Financiën, Wonen, Economische Zaken, Project A9 en Schiphol: het is bepaald geen pretpakket. ‘Elke portefeuille heeft zo zijn uitdagingen. Financiën blijven voor mij het belangrijkste, omdat je toch over de centjes gaat en beleidsinhoudelijk moet zorgen dat de schatkist op orde blijft.’
Het zwaartepunt in zijn dik gevulde werkportefeuille ligt volgens Elzakalai ‘by far’ op Wonen. ‘Iedereen kent wel iemand die geen woning kan vinden, het is de maatschappelijke discussie van het moment,’ zegt hij. ‘Daarbij komt ook nog eens dat iedereen graag in Amstelveen wil wonen. We zijn volgens Atlas-onderzoek de fijnste woonplek van Nederland, maar ook de plek met de hoogste woondruk. Niet onlogisch want de kwaliteit van de stad is heel hoog. Het zal in de toekomst vooral een uitdaging zijn om Amstelveen als fijne woonplek te behouden.’
Maaiveld
Ik zeg altijd ‘Als je vandaag hetzelfde doet als gister, dan weet je wat je morgen krijgt’. Dus je moet echt wel af en toe figuurlijke kopstoten uitdelen om wat voor elkaar te krijgen. Ja, dan wrijft het soms en kan het misschien wel eens mis of fout gaan, maar dan gebeurt er in ieder geval wel wat. We moeten soms meer onorthodox durven denken en meer lef tonen. Als je je kop niet boven het maaiveld uitsteekt, dan weet je in ieder geval dat er niks gebeurd.’
(Tekst gaat verder onder beeld)
-CB_1-380x380.png)
Elzakalai vindt het bijvoorbeeld onbegrijpelijk dat er momenteel circa duizend woningen in Amstelveen al minimaal een half jaar leeg staan. ‘Dan denk ik, hoe dan? In een woningmarkt die zo overspannen is. Dat kan gewoon niet. Ik zou bijna zeggen, ga maar aanbellen en zeg tegen die eigenaren dat ze hun woning moeten verhuren, anders doen wij het.’
Voorbeeld
‘Wat dat betreft moeten we ook meer en vaker in de aanjagersrol gaan zitten,’ zegt hij. Amstelveen kan daar volgens hem echt een voorbeeld in zijn: ‘Amstelveen was meer dan tien jaar geleden bijvoorbeeld de eerste gemeente die echt met adresfraude aan de slag ging. Dat is landelijk opgepakt en overgenomen. En neem het Stimuleringsfonds voor de lokale economie dat door de gemeente is opgezet in de coronaperiode. Daar mag Amstelveen echt trots op zijn. Ik zat toen als wethouder in Lelystad en daar - en ook bij andere gemeentes - sijpelde al snel door dat ‘Amstelveen het heel goed deed’ in de coronacrisis. Het oversteeg de gemeentegrens. Die voorbeeldrol pakken, dat moeten we vaker doen.’ Elzakalai denkt ook dat Amstelveen dat prima kan: hij is al snel onder de indruk geraakt van de kwaliteiten van de ambtelijke organisatie in Amstelveen: ‘Professioneel en kundig, dus dat helpt enorm.’
Gemeenteraad
Zoals gezegd nodigde Elzakalai alle 37 raadsleden uit om hem de meest boeiende plekken van de gemeente te laten zien. Dat was niet alleen om de stad te leren kennen: hij vindt het vooral ook van groot belang om te weten wat de wensen van de raadsleden en met de name de oppositie zijn en hoe ze het politiek proces in Amstelveen ervaren. In zijn wethoudersrol in Lelystad had hij te maken met een minderheidscoalitie, waardoor de oppositie nodig was om een meerderheid te vormen. Die werkwijze heeft min of meer zijn ogen geopend:
‘Heel flauw gezegd, als je altijd een meerderheid hebt, en die heb je natuurlijk in een coalitie, dan kan je het echt zo bont maken als je zelf wilt: want de plannen komen er toch wel doorheen. In Lelystad was dat niet zo. En dat vergt een andere aanpak. Je moest daar aan de voorkant weten wat een oppositiepartij nodig had of wat ze wilden bereiken. Daardoor betrek je de oppositie veel meer bij de besluitvorming. De onderlinge verhoudingen tussen de coalitie en oppositie worden daar niet alleen beter van, maar ik bemerkte vooral dat de besluitvorming er ook sterker van wordt.'
'Natuurlijk zijn er altijd ideologische verschillen tussen partijen en is het utopisch dat de gemeenteraad altijd unaniem akkoord gaat met plannen. En dat hoort ook zo, anders kan je net zo goed geen verkiezingen houden. Maar als je aan de voorkant goed contact hebt en begrip hebt voor elkaars standpunten, dan weet je ook waarom een partij voor of tegen is. We moeten dus niet steeds de tegenstelling opzoeken, maar juist de verbinding, dan bereik je meer in een stad.’
Financiën
Die verbinding is volgens Elzakalai ook nodig, want hoewel Amstelveen er momenteel financieel nog gezond voor staat is Elzakalai ook op zijn hoede voor zware financiële tijden. ‘We zijn volop bezig geweest met de gemeentelijke begroting (zie hier meer info, red.). Ik hoef hier nog niet met het Zwaard van Damocles te slaan en te zeggen: jij mag wel en jij mag niet, dus we staan er nog relatief goed voor. Maar wat zorgelijk is - en dat is een landelijk beeld in meer gemeenten - is dat vooral het incidentele geld aanwezig is. De incidentele pot bulkt bij wijze van spreken van het geld door injecties van de Rijksoverheid, bijvoorbeeld in de Jeugdzorg. Maar als het over is heb je niks meer en is het op. Als je wilt zorgen dat de financiële situatie stabiel blijft heb je vooral structurele middelen nodig.’
Energiecrisis
Elzakalai maakt zich ook zorgen om een groot aantal inwoners en ondernemers in de stad die in de knel zijn geraakt door de energiecrisis. Voor inwoners zal het energieplafond helpen. ‘Bij ondernemers zie je dat echt een tweedeling is ontstaan: de een is spekkoper omdat hij of zij op tijd een vast energiecontract heeft afgesloten, terwijl de ander met een variabel contract enorm in de problemen is geraakt. We worden daar ook veel over gebeld. Ik hang net nog een ondernemer op die met zijn energierekening van 2.000 naar 10.000 euro per maand gaat en hij is niet de enige. Voor ons is de vraag hoe we deze ondernemers als gemeente zo goed mogelijk kunnen bijstaan. We zijn aan het nadenken hoe we een gemeentelijke buffer kunnen creëren voor de energiecrisis, zoals Amstelveen dat ook heeft gedaan met het coronafonds in de coronacrisis. Daar moeten we met de gemeenteraad over besluiten.’
Heemparken
Tot slot, de eerste 100 dagen zijn Elzakalai dus duidelijk goed bevallen. Een van de aantrekkingskrachten van de gemeente - het groen - mag natuurlijk niet buiten beschouwing blijven. Schoorvoetend geeft hij toe dat hij nog niet eerder had gehoord van de Rijksmonumentale heemparken toen hij in Amstelveen op het pluche ging zitten.
‘Mijn moeder gaf mij bij mijn installatie in juni een oud boekje cadeau met de titel ‘Lente’, waarin het Jac. P Thijssepark stond beschreven. Ik ben er snel naar toe gegaan, want ik had geen idee. Maar die kwaliteit is echt ongelooflijk, ik wilde van de daken schreeuwen hoe mooi het daar is. En dan heb je ook nog de Amstel met de prachtige buitenplaats Wester-Amstel en het Amsterdamse bos, het is eigenlijk ongekend. Het is een fijne stad om te mogen besturen.’
